Pierwsza publikacja Acta Schulziana
Stanąłem u wrót wielkiego i de­cydującego przeżycia i z rodzajem radosne­go przestrachu obracałem karty tej księgi odurzony i szczęśliwy, posuwając się od zachwytu do zachwytu - tak o grafikach Maurycego Mojżesza Liliena pisał Bruno Schulz. Zapomniane teksty Schulza ukazały się w publikacji Acta Schulziana.
19 listopada 2015 roku ukazał się, staraniem Stowarzyszenia Festiwal Brunona Schulza i Warsztatów Kultury w Lublinie, niewielki lecz znaczący wybór zapomnianych tekstów Brunona Schulza Artyści z Drohobycza, Lilien i Lachowicz. Promocja publikacji, pierwszej w cyklu ACTA SCHULZIANA, odbyła się w ramach projektu "Druga Jesień" w Drohobycza, organizowanego przez Centrum Polonistyczne Uniwersytetu w Drohobyczu. Właśnie pod hasłem "Acta Schulziana" odbyło się 19 listopada spotkanie z młodymi historykami ze środowiska Uniwersytetu w Drohobyczu (Bohdan Łazorak, Igor Czawa, Lesia Chomycz), którzy przedstawili swe najnowsze badania - odkrycia dotyczące twórczości i biografii Schulza, będące rezultatem wciąż trwającej kwerendy w archiwach ukraińskich. Jak się okazuje, wbrew mniemaniom wielu badaczy, Schulz był pedagogiem bardzo aktywnym, udzielał się w wielu kręgach kulturalnych Drohobycza i nie tylko. Wiadomo, że przygotował odczyty o twórczości artystów urodzonych w Drohobyczu, o wspomnianym Maurycym Mojżeszu Lilienie, grafiku związanym z ruchem syjonistycznym, ilustratorze Biblii (tekst odnaleziono), o Maurycym Gottliebie, Leopoldzie Gottliebie, napisał dwie recenzje z wystaw Feliksa Lachowicza. Szkic o Lilienie ma duże znaczenie dla pogłębienia wiedzy o filozofii twórczości Schulza. Niebawem napiszemy więcej na ten temat. Teskty opublikowano w oryginale, czyli po polsku oraz w przekładzie na ukraiński.
red
SŁOWO WSTĘPNE (do książki: Bruno Schulz: Artyści z Drohobycza, Lilien i Lachowicz):
Rozpoczynamy edycję serii publikacji książkowych sygnowanych przez Muzeum – Pokój Brunona Schulza w Drohobyczu, pierwsze i jedyne na świecie muzeum autora „Sklepów cynamonowych”, zlokalizowane w jego dawnym gabinecie profesorskim w dawnym Państwowym Gimnazjum im. Władysława Jagiełły. Dawne gimnazjum to dzisiaj gmach główny Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Iwana Franki w Drohobyczu, który wspiera schulzowskie inicjatywy w Drohobyczu i na Ukrainie. Muzeum jest gabinetem osobliwości, gromadzi pamiątki i artefakty związane z twórczością, życiem i epoką Brunona Schulza, ale przede wszystkim – świadectwa niezwykłego bogactwa różnorodnej recepcji, od przekładów po dzieła sztuki, potwierdzenia swoistej Intrygi Nieskończoności – mocy inspirującej, z jaką Schulz wciąż na nowo oddziaływuje na kolejne pokolenia twórców, na współczesną, regionalną i światową kulturę i sztukę. To niewyczerpany materiał do publikacji.
Pierwsza publikacja Acta Schulziana zawiera trzy teksty Brunona Schulza, w tym dwa bardzo ciekawe a nieznane, a właściwie zapomniane publikacje z czasopisma „Przegląd Podkarpacia”: o artystach urodzonych w Drohobyczu – Maurycym Mojżeszu Lilienie, ilustratorze Biblii, i Feliksie Lachowiczu, który stworzył malarską historię Drohobycza. Z pewnością staną się one ważnymi przyczynkami do pełniejszego zrozumienia postawy i filozofii twórczej Schulza, rekonstrukcji jego osobowości i roli, jaką pisarz pełnił w mieście, którego było „półtora”. Zaczynamy Acta Schulziana od samego Brunona Schulza dzięki odkryciu młodego drohobyckiego historyka Bohdana Łazoraka; jego artykuł na temat tych tekstów ukaże się w publikacji pokonferencyjnej pod redakcją Wiery Meniok przygotowywanej na VII Międzynarodowy Festiwal Brunona Schulza na początku czerwca 2016 roku. Cieszy nas, że Bruno Schulz wraca do rodzinnego Drohobycza, a wielokulturowa panorama tradycji i historii Drohobycza staje się powoli coraz bardziej wyrazista dla jego współczesnych mieszkańców. Grono młodych historyków (Bohdan Łazorak, Igor Czawa, Lesia Chomycz i inni) pod opieką prof. Leonida Tymoszenki wykonuje w tej materii pracę niecenioną i pionierską. Wiemy, że odkrycia zapomnianych tekstów nastąpiły niejako równolegle i ich publikację, w kolejnym, wydawanym w Gdańsku zeszycie Schulz/Forum, zapowiedział również prof. Stanisław Rosiek.
Dwa teksty Brunona Schulza ukazują się oto po raz pierwszy w wydawnictwie książkowym, w ogóle po raz pierwszy od roku, odpowiednio, 1937 i 1938. Połączyliśmy je z trzecim, znanym tekstem, w jedno wydawnictwo, dopełnili ilustracjami, nadając książce opisowo-informacyjny tytuł Artyści z Drohobycza, Lilien i Lachowicz. Wprowadzone zostały niezbędne korekty oczywistych pomyłek, powstałych przed laty w pierwotnej publikacji głównie po stronie redakcji i zecera „Przeglądu Podkarpacia”. Noty edytorskie są przy tekstach. Całość dopełniają biogramy obu artystów.
Wydajemy pierwszy zeszyt Acta Schulziana wpisując premierę wydawnictwa w listopadowy program „Drugiej Jesieni” w Drohobyczu. Książka ujrzy światło dzienne 19 listopada 2015 roku, dokładnie w 12. rocznicę otwarcia Muzeum – Pokoju Brunona Schulza. I w 73. rocznicę śmierci pisarza, który o swoim mieście napisał: „Tam gdzie mapa kraju staje się już bardzo południowa, płowa od słońca, pociemniała i spalona od pogód lata, jak gruszka dojrzała – tam leży ona, jak kot w słońcu – ta wybrana kraina, ta prowincja osobliwa, to miasto jedyne na świecie…”
Grzegorz Józefczuk

BRUNO SCHULZ: EFRAIM MOJŻESZ LILIEN (fragment początkowy): 
Miałem wówczas niespełna lat 14, gdy starszy mój brat przyniósł pewnego dnia Lieder des Ghetto, książkę ilustro­waną przez Efraima Mojżesza Liliena i dał mi ją ze słowa­mi: oglądaj to sobie, pożyczyłem dla ciebie, ale dziś wieczorem muszę ją zwrócić.
Wziąłem ją obojętnie do ręki, ale gdy otworzyłem okładki z wierzbą płaczącą i harfą, stanąłem olśniony. Po uroczystej ciszy, która się we mnie naraz zrobiła poznałem, że stanąłem u wrót wielkiego i de­cydującego przeżycia i z rodzajem radosne­go przestrachu obracałem karty tej księgi odurzony i szczęśliwy, posuwając się od zachwytu do zachwytu. Cały ten dzień spę­dziłem nad książką Liliena, oczarowany, nie mogąc się od niej oderwać, pełen wew­nątrz lśniących patetycznych czarno-białych akordów, wstających z jaskrawej ciszy tych kart i ornamentów. /.../

BRUNO SCHULZ: WYSTAWA FELIKSA LACHOWICZA (fragment):
/.../ Pan Lachowicz jest artystycznym kronika­rzem historii miasta. Nie ma faktu tak drobnego w historii grodu, który by go nie natchnął do jakiejś kolorowej i poetycznej glossy, do je­szcze jednej winiety, do tych dowcipnych i pomysłowych arangementów z alegorycznych emblemów, barwnych arabesek i mi­niaturowych scen malowanych bardzo spi­czastym i dowcipnym pędzelkiem. Płodność p. Lachowicza jest niewyczerpana./.../

W kolejnych wydaniach serii Acta Schulziana:
⦁ Antologia wierszy dedykowanych Brunonowi Schulzowi i Drohobyczowi
⦁ Schulzowsko-drohobyckie teksty dominikanina o. Tomasza Dostatniego
⦁ Życie i Drohobycz w czasach Brunona Schulza według lokalnej prasy
Partner serii: Fundacja Chrońmy Dziedzictwo w Lublinie