Najdoskonalsze osiągnięcia drewnianej architektury cerkiewnej

16 drewnianych cerkwi z polskiego i ukraińskiego regionów Karpat zostało wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Wśród nich: cerkiew św. Jura w Drohobyczu. Zabytek reprezentuje najwyższy poziom technologii budowania drewnianych kopuł, zachwycają malowidła pokrywające całe wnętrz cerkwi.

Publikacja Narodowego Instytutu Dziedzictwa tak charakteryzuje drohobycką cerkiew: „Cerkiew parafialna wzniesiona w 2. poł. XVII w. (obecnie stanowi część Regionalnego Muzeum Tradycji Ludowych w Drohobyczu). Trójdzielna cerkiew nowego typu halickiego z kryłosami. Szeroka konstrukcja zrębowa nawy głównej zwieńczona ośmioboczną barokową kopułą. Sanktuarium otoczone jest szerokim okapem dachu, który wokół nawy i babińca przekształca się w galerię na rzeźbionych filarach. Ściany konstrukcji nad galerią oraz wierzchołki są pokryte gontem. Wszystkie pomieszczenia we wnętrzu są otwarte. Ściany nawy, narteksu, empory oraz powierzchnia kopuły pokryte są polichromią z XVII i pocz. XVIII w., zachował się także ikonostas z XVII w. Cerkiew reprezentuje najwyższy poziom technologii budowania drewnianych kopuł. Przykład skutecznego zastosowania szerokiej gamy typowych dla budownictwa cerkiewnego technik ciesielskich. Dobrze zachowane dekoracje wnętrza stanowią dowód wysokiej wartości artystycznej i autentyzmu obiektu.”

http://www.nid.pl/idm,100,idn,3422,drewniane-cerkwie-w-polskim-i-ukrainskim-regionie-karpat-na-liscie-unesco.html

Jak podkreśla NID, „o wpis 16. drewnianych cerkwi – polskich i ukraińskich – przez wiele lat starał się Narodowy Instytut Dziedzictwa wraz z przedstawicielami strony ukraińskiej: Państwowym Historyczno-Architektonicznym Rezerwatem w Żółkwi oraz Naukowo- Badawczym Instytutem badania Zabytków w Kijowie. Wpis drewnianych cerkwi na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, jest wynikiem kilkuletniej współpracy polski-ukraińskiej. Wybrane cerkwie stanowią doskonały przykład połączenia wpływów kultur Wschodu i Zachodu. Świątynie te stanowią najdoskonalsze osiągnięcia drewnianej architektury cerkiewnej swych czasów, do dziś zdumiewając skomplikowanymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi. Różnorodność form i typów, doskonałość ciesielskich rozwiązań konstrukcyjnych oraz odmienność stylistyczna – to właśnie wyróżnia drewniane budownictwo cerkiewne w obszarze polskich i ukraińskich Karpat od drewnianego budownictwa sakralnego pozostałej części Europy”. 

Wpisanie cerkwi w Drohobyczu na Listę UNESCO z pewnością wpłynie pozytywnie na opiekę nad zabytkiem. W ostatnich latach obiekt został obudowany, wokół na działkach prywatnych wzniesiono domy, zniszczono osie widokowe zabytku, niedaleki parking przypomina błociste bajoro. Zabiegi o wpisanie do Listę UNESCO sprawiły zarazem, że dokonano niezbędnych remontów starych pokryć dachowych.  

Historia tej cerkwi nie pozbawiona jest zagadek. Według części badaczy ukraińskich, cerkiew została zbudowana w 1657 z budulca pochodzącego z rozbiórki innej cerkwi w miejscowości Nadziejów koło Doliny; w tym miejscu stała już cerkiew w 1496, potem spalona w czasie najazdu Tatarów, odbudowana i ponownie zniszczona. Ikonostas i malarstwo ścienne cerkwi w latach 1659-1669 wykonał Stefan Medycki, potem prace te kontynuował jego syn, Iwan.   

Opr. gj